Γυναίκες σκηνοθέτες. Η ιστορία τους, αν και άγνωστη σε πολλούς, πηγαίνει πίσω στις αρχές του κινηματογράφου. Οι ιστορικοί συχνά αποφεύγουν να τις αναφέρουν και να παραδεχτούν την προσφορά τους. 

H προσφορά τους στον κόσμο της έβδομης τέχνης αμφισβητήθηκε και αποκρύφτηκε για χρόνια.

Γυναίκες που συμμετείχαν ενεργά στην παραγωγή και τη σκηνοθεσία των ταινιών χωρίς την αναγνώριση και την υποστήριξη ούτε των ανδρών αλλά ούτε και των γυναικών. Ακόμα και οι φεμινίστριες δεν παραδέχονταν την αξία της συνεισφοράς τους στον κινηματογράφο.

Σύμφωνα με τους ιστορικούς τέχνης και κινηματογράφου οι γυναίκες συμμετέχουν ενεργά στην ιστορία του κινηματογράφου ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1920. Από τη συγγραφή σεναρίου και τη σκηνοθεσία, μέχρι την παραγωγή, το μοντάζ, τα ειδικά εφέ και τη δημιουργία των σκηνικών.

Όμως ακόμη και αν τα χρόνια πέρασαν, οι ιστορικοί τέχνης και κινηματογράφου αναγνώρισαν τα όσα είχαν κάνει αυτές οι γυναίκες και εδώ είμαστε στο σήμερα να αναφέρουμε μερικά ονόματα από τις γυναίκες που διέπρεψαν με το έργο τους, τότε στην αφάνεια.

Alice Guy– Blache

Κάτι το οποίο δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι είναι πως ο πρώτος σκηνοθέτης του κινηματογράφου ήταν…γυναίκα και συγκεκριμένα ήταν η γαλλίδα Alice Guy-Blache.

Έκανε την πρώτη της ταινία το 1896, σε ηλικία 23 ετών και μέχρι το 1906 πιστεύεται ότι ήταν η μοναδική γυναίκα που σκηνοθετούσε.

Αρχικά, η Blache εργαζόταν ως γραμματέας του Leon Gaumont, ιδρυτή του «Gaumont Film Studio». Αργότερα, την κέρδισε το σινεμά και θεωρείται εκ των πρωτοπόρων του αφηγηματικού κινηματογράφου.

Συνολικά έχει γυρίσει περισσότερες από 1000 ταινίες, εκ των οποίων διασώζονται περίπου 350.

Η Blache ήταν εκείνη που καθιέρωσε τα γυρίσματα σε φυσικά τοπία κι όχι αποκλειστικά μέσα σε στούντιο. Επίσης ήταν εκείνη που χρησιμοποίησε τα κοντινά πλάνα στους ηθοποιούς.

Πέθανε το 1968, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.

Lois Weber

Η Lois Weber ήταν η πρώτη αμερικανίδα σκηνοθέτης και ακολούθησε τα χνάρια της Blache. Η καριέρα της ξεκίνησε το 1908, όταν πέρασε από οντισιόν για να παίξει σε ταινία του συζύγου της.

Ο σκηνοθέτης σύζυγος της Phillips Smalley την παρότρυνε να ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία και να συνεργασθούν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναλάβουν δουλειές σε μεγάλα στούντιο. Σύντομα, η Weber θέλησε να προχωρήσει μόνη της και απομακρύνθηκε από το σύζυγό της.

Σκηνοθέτησε την ταινία «Merchant Of Venice» που σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Έχει σκηνοθετήσει 100 ταινίες, εκ των οποίων οι περισσότερες αφορούσαν ζητήματα ηθικής, αφού η ίδια ήταν χριστιανή Ευαγγελίστρια.

Μεταξύ των πιο γνωστών ταινιών της είναι το «Hypocrites» το 1915, όπου παρουσίασε την πρώτη σκηνή με εντελώς γυμνό γυναικείο σώμα και το «Where are my children?», όπου ασχολήθηκε με τις αμβλώσεις και τον έλεγχο των γεννήσεων.

Dorothy Arzner

H Arzner ανακάλυψε το λεγόμενο μικρόφωνο «boom»

H Dorothy Arzner ήταν η μοναδική γυναίκα σκηνοθέτης στο Χόλιγουντ τη «χρυσή» δεκαετία του 1920 και του 1930. Στην αρχή εργαζόταν ως στενογράφος. Έπειτα, εντάχθηκε στην ομάδα παραγωγής ταινιών.

Το όνομα της ήταν το μόνο που είχε μπει σε τίτλους τέλους. Τελικά όμως την κέρδισε η σκηνοθεσία. H Arzner έχει κάνει τρεις βωβές ταινίες και 14 ομιλούσες, σε διάρκεια 20 ετών. Βοηθούσε με κάθε τρόπο τους ηθοποιούς να ενταχθούν στο νέο κόσμο των ταινιών, μετά την περίοδο του βωβού κινηματογράφου. Ανακάλυψε επίσης το λεγόμενο μικρόφωνο «boom», όταν η ηθοποιός Clara Bow φοβόταν να μιλήσει μπροστά στην κάμερα. Ήταν η μόνη γυναίκα μέλος του «Director’s Guild Of America», ενώ γύρισε και πολλά διαφημιστικά.

Έχει σκηνοθετήσει την Katherine Hepborn και τη Rosalind Russell. Φήμες λένε ότι ήταν λεσβία και προκαλούσε συνεχώς, σε μια εποχή που το Χόλυγουντ ήταν ιδιαίτερα συντηρητικό.

Τazuko Sakane

Η Tazuko Sakane ήταν απο την Ιαπωνία, εχει σκηνοθετήσει πολλές σοβαρές ταινίες τη δεκαετία του 1930, αλλά δέχτηκε σκληρές κριτικές και επιθέσεις επειδή ήταν γυναίκα.

Οι ταινίες της καταστράφηκαν.

Το μόνο απόσπασμα που έχει διασωθεί είναι από το «Hatsu Sugata», το οποίο σκηνοθέτησε σε ηλικία 32 ετών. Η Sakane είχε κάνει και ντοκιμαντέρ.

Κατά την έφοδο των Ιαπώνων στη Μαντζουρία, γύρισε ντοκιμαντέρ και προπαγανδιστικές ταινίες στη βορειοανατολική Κίνα, όπως το «Pioneer Bride».

Όταν ο πόλεμος τελείωσε, της αφαιρέθηκε ο τίτλος της σκηνοθέτριας. Αναγκάστηκε να αποσυρθεί.

Germaine Dulac

H Germaine Dulac ήταν πολιτική ακτιβίστρια, συγγραφέας και δημοσιογράφος στο Παρίσι, στις αρχές του 1900.

Άρχισε να σκηνοθετεί μελοδράματα με δική της εταιρεία παραγωγής, τη «Delia Films». Ωστόσο, από το 1920 και ύστερα άρχισε να κάνει πιο σοβαρές και σημαντικές δουλειές.

Το όνομά της έχει συνδεθεί άμεσα με το κίνημα του γαλλικού ιμπρεσιονισμού. Έχει γίνει γνωστή για το «La Souriante Madame Beudet» (1922), που θεωρείται η πρώτη φεμινιστική ταινία στην ιστορία.

Πρόκειται για την ιστορία μιας γυναίκας, η οποία ζει χωρίς αγάπη με το σύζυγό της και φαντάζεται ότι δραπετεύει. Μπορεί να διαρκεί μόνο 40 λεπτά, αλλά είναι αρκετά για να αποτυπώσει τη φεμινιστική προσέγγιση και να δώσει την εικόνα του μοντέρνου τρόπου ζωής στο κοινό.

Fatma Begum

Το 1926 η Begum ίδρυσε τη δική της εταιρεία παραγωγής. H Ινδία φημίζεται για την κινηματογραφική της κουλτούρα. Το μεγάλο της αστέρι θεωρείται η Fatma Begum. Πρώτα, ήταν ηθοποιός.

Έπειτα από επιτυχημένη πορεία με συμμετοχές στο θέατρο και τον κινηματογράφο, το 1926 ίδρυσε τη δική της εταιρεία παραγωγής, τη «Fatma Films».

Η Begum ήταν η πρώτη σκηνοθέτης που ενέταξε στις ταινίες της, την φαντασία και τα παραμύθια.

Αποσπάσματα που έχουν διασωθεί από την ταινία «Bulbul-El-Paristan»  το επιβεβαιώνουν και την κατατάσσουν στους σκηνοθέτες φαντασίας…

Ida Lupino

Η Αγγλοαμερικανίδα Λουπίνο ξεκίνησε την καριέρα της ως ηθοποιός τη δεκαετία του ‘30 και τη δεκαετία του ’40 μεταπήδησε στη σκηνοθεσία. Σε μια εποχή που η τύχη των ηθοποιών καθοριζόταν αποκλειστικά από τα στούντιο, ήταν η πρώτη που πήρε στα χέρια της την καριέρα της με το να σκηνοθετήσει δικές της ταινίες, σε πολλές από τις οποίες ήταν συν-σεναριογράφος και συμπαραγωγός, επιλέγοντας επιπλέον θεματολογία δύσκολη για την εποχή όπως η έκφραση της σεξουαλικότητας και οι συνέπειες της, η ανεξαρτησία αλλά και η εξάρτηση μιας γυναίκας από το άλλο φύλο, ο βιασμός, κ.α. Με ύφος φιλμ νουάρ και budget μικροσκοπικό σε σχέση με αυτά των συναδέλφων της, κατάφερε να παράγει ταινίες εξαιρετικής ποιότητας.

Η πρώτη ταινία που σκηνοθέτησε, χωρίς ωστόσο να μπει το όνομά της στους τίτλους, ήταν το δράμα του 1949 “Not Wanted(Θέλω το παιδί μου)”, ευκαιρία η οποία προέκυψε όταν ο σκηνοθέτης Έλμερ Κλίφτον έπαθε έμφραγμα και δεν μπορούσε να συνεχίσει. Την ίδια χρονιά όμως έκανε το επίσημο σκηνοθετικό ντεμπούτο της με την ταινία “Never Fear” για μια χορεύτρια της οποίας η καριέρα διακόπτεται απότομα λόγω ασθένειας, ταινία χαρακτηριστική για το ότι απέφυγε το μελόδραμα παρόλο το θέμα της.

Με την ανεξάρτητη εταιρεία παραγωγής της, η Λουπίνο δημιούργησε αρκετές ταινίες με κοινωνικά μηνύματα και έγινε η πρώτη γυναίκα που σκηνοθέτησε ένα φιλμ νουάρ (Ο Δολοφόνος της Λεωφόρου) το 1953.

Πληροφορίες απο newyorker.com cinemascope.com.br mixanitouxronou.gr