Μπαρτ Λάνκαστερ: Ο σκεπτόμενος πρωταγωνιστής με το ιδανικό μείγμα γοητείας και «σκληράδας»
Ο Μπαρτ Λάνκαστερ υπήρξε ένας σπουδαίος ηθοποιός του Χόλιγουντ που σημείωσε μεγάλη επιτυχία κυρίως σε ρόλους σκληρού, πλην γοητευτικού πρωταγωνιστή, αποσπώντας το βραβείο Όσκαρ (Elmer Gantry, 1960), τη Χρυσή Σφαίρα, το BAFTA (The Birdman of Alcatraz, 1962 και Atlantic City, 1980) και πλήθος άλλων. Ωστόσο ο Λάνκαστερ δεν υπήρξε απλά ένας ηθοποιός, αλλά και ένας σκεπτόμενος άνθρωπος με δράση που ομολογουμένως εκπλήσσει για το χώρο και το χρόνο που εξελίχθηκε.
Ο Μπάρτον Στέφεν, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του ηθοποιού, γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, γιος της Ελίζαμπεθ Ρόμπερτς και του ταχυδρόμου Τζέιμς Χένρι Λάνκαστερ. Και οι δύο γονείς του ανήκαν στην προτεσταντική εργατική τάξη και είχαν ιρλανδική καταγωγή μια και οι παππούδες του Λάνκαστερ ήταν μετανάστες από το Μπέλφαστ και απόγονοι Άγγλων μεταναστών στην Βόρεια Ιρλανδία. Όλοι οι Λάνκαστερ πίστευαν ότι σχετίζονταν γενεαλογικά με τον κόμη Φρέντερικ Ρόμπερτς και ότι το επώνυμό τους προέρχεται από τους Γάλλους που πέρασαν τον 11ο αιώνα στην Αγγλία αποκτώντας το προσωνύμιο “de Lancastre”.
Ο Μπαρτ μεγάλωσε στο Ανατολικό Χάρλεμ όπου πήγε Γυμνάσιο, γυρνώντας όμως περισσότερο στους δρόμους και ασχολούμενος με τον αθλητισμό. Μετά την αποφοίτηση του, οπότε πέθανε και η μητέρα του από εγκεφαλική αιμορραγία, εργάστηκε ως ακροβάτης σε τσίρκο, δουλειά την οποία εγκατέλειψε μετά από έναν τραυματισμό. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εντάχθηκε στον στρατό των ΗΠΑ προσφέροντας ψυχαγωγία στους στρατιώτες μέσω του USO, της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που ενισχύει το ηθικό των υπηρετούντων.
Αν και στην αρχή δεν ήταν ενθουσιασμένος με την ιδέα, όταν γύρισε από το στρατό έλαβε μέρος στην οντισιόν για το έργο του Χάρι Μπράουν «A Sound of Hunting» το οποίο ωστόσο δεν έτυχε καλής αποδοχής. Παρ΄ όλα αυτά ένας ατζέντης βρήκε τον Λάνκαστερ κατάλληλο για το φιλμ «The killers» (1946). Μετά και τη συμμετοχή αυτή, ο ψηλός και αθλητικός ηθοποιός άρχισε να αναγνωρίζεται συμμετέχοντας στη συνέχεια σε αρκετές ταινίες, κυρίως δράματα, θρίλερ, πολεμικά και περιπέτειες. Το 1953 πρωταγωνιστώντας με την Ντέμπορα Κερ στο «From Here to Eternity», που παίχτηκε στη χώρα μας με τον τίτλο «Όσο υπάρχουν άνθρωποι», σημείωσε μεγάλη επιτυχία –όχι μόνο για το γνωστό φιλί στην παραλία. Λίγο αργότερα, πολύ γνωστός πια, άρχισε να κινείται στην κατεύθυνση ανάπτυξης ανεξάρτητων κινηματογραφικών παραγωγών, δράση η οποία αναγνωρίσθηκε το 1960 όταν τιμήθηκε με το βραβείο Όσκαρ αλλά και με την Χρυσή Σφαίρα και το Βραβείο Κριτικών Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης. Το 1966, 52 ετών, ο Λάνκαστερ εμφανίστηκε και γυμνός στον κινηματογράφο στην ταινία «The swimmer». Μέχρι το τέλος της ζωής του πρωταγωνίστησε σε πλήθος κινηματογραφικών έργων συνεργαζόμενος και με μεγάλους ευρωπαίους σκηνοθέτες όπως οι Βισκόντι και Μπερτολούτσι, ενώ ταυτόχρονα χρηματοδοτούσε νέους καλλιτέχνες. Όλη του η πορεία στον κινηματογράφο τον έκανε ένα από τα αστέρια του Walk of Fame στο Χόλιγουντ (6801 Hollywood Blvd).
Ο Μπαρτ Λάνκαστερ απέφευγε να προβάλλει την προσωπική του ζωή. Είχε παντρευτεί τρεις φορές (Ερνστ: 1935-1946, Νόρμα Άντερσον: 1946-1969, Σούζαν Μάρτιν: 1990), αποκτώντας πέντε παιδιά όλα με τη 2η γυναίκα του. Τον Μπιλ, που έγινε σεναριογράφος και του χάρισε και εγγονή, τον Τζέιμς και την Τζόαν που είχαν την ίδια ανατομική δυσμορφία στα άκρα, τη Σούζαν, και τη Σέιλα που αρχικά εργάσθηκε ως μοντέλο και έγινε κοινωνική λειτουργός. Είχε επίσης ερωτική σχέση με την Ντέμπορα Κερ.
Ως άνθρωπος χαρακτηρίζεται αμετανόητος φίλος της ελευθερίας, ακτιβιστής, τασσόμενος πολύ συχνά στο πλευρό των φυλετικών μειονοτήτων, υποστηρίζοντας και χρηματοδοτώντας μάλιστα ομάδες για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους. Η δράση του αυτή, φυσικά, δημιούργησε τη φήμη ότι ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, η οποία ωστόσο δεν διαψεύσθηκε κιόλας. Ο Λάνκαστερ πολέμησε τον Μακαρθισμό και δραστηριοποιήθηκε έντονα κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, σε σημείο να πληρώσει δικηγόρους για την υπεράσπιση ενός φαντάρου που κατηγορήθηκε για fragging. Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε από τον αμερικανικό στρατό κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ και περιγράφει την επίθεση φαντάρου σε ανώτερο με χειροβομβίδα αν και οι επιθέσεις γίνονταν με πυροβόλα όπλα.
Το 1968, υποστήριξε ενεργά την προεδρική υποψηφιότητα του αντιπολεμικού Ευγένιου Μακάρθι (τι συνωνυμία κι αυτή!) από τη Μινεσότα μιλώντας συχνά για λογαριασμό του στους προκριματικούς των Δημοκρατικών και το 1988 στήριξε την υποψηφιότητα του Μάικλ Δουκάκη. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι το 1963 έλαβε μέρος και στην πορεία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στην Ουάσιγκτον μαζί με άλλους αστέρες του Χόλιγουντ όπως το Πολ Νιούμαν, τον Τσάρλτον Ίστον, τον Σίντνεϊ Πουατιέ, τον Σάμι Ντέιβις τον νεότερο αλλά και τον ισόβιο ανταγωνιστή του στο καλλιτεχνικό στερέωμα Μάρλον Μπράντο. Ωστόσο αναφέρεται ότι ο Λάνκαστερ ενίσχυε τον Μ. Λ. Κινγκ και οικονομικά ενώ υπέγραψε και το κείμενο της 28ης Αυγούστου του ίδιου έτους πάλι μαζί με τον Μ. Μπράντο και τον Μπομπ Ντίλαν. Από 1985 υποστήριξε τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων ενώ μετά το θάνατο του φίλου του Ροκ Χάτσον ενίσχυσε τον αγώνα για την καταπολέμηση του AIDS.
Ο Μπάρτ Λάνκαστερ αντιμετωπίζοντας διάφορα καρδιολογικά προβλήματα, βρέθηκε κυριολεκτικά λίγο πριν το θάνατο κατά τη διάρκεια χολοκυστεκτομής στην οποία υποβλήθηκε το 1980. Ακολούθησαν δύο μικρά καρδιακά επεισόδια, ένα τετραπλό bypass (1983) και μετά από μερικά χρόνια ένα εγκεφαλικό επεισόδιο (1990) το οποίο του άφησε ανεπανόρθωτες κινητικές βλάβες και δυσκολία στην ομιλία. Πέθανε στις 20 Οκτωβρίου 1994, σε ηλικία 80 ετών στο σπίτι του στο Λος Άντζελες, όπου και τάφηκε.
Πηγές:
- Burt Lancaster, Wikipedia
- Burt Lancaster – Biography
- Burt Lancaster: An American LifeAtlantic City